İstanbul, tarihi ve kültürel zenginlikleri ile bilinen, aynı zamanda büyük bir metropol olarak modern yaşamın getirilerini hissettiren bir şehir. Ancak, son yıllarda bu şehrin en önemli meselelerinden biri haline gelen kentsel dönüşüm projeleri, halkın beklentilerini karşılamaktan uzakta. Hızla artan nüfus ve bu nüfusun barınma ihtiyacı, yeni konut projeleri ile karşılanmaya çalışılıyor; ancak bu süreç, bir dizi sorun ve tartışmayı da beraberinde getiriyor.
Kentsel dönüşüm, bir şehirdeki mevcut yapıların yenilenmesi, modernize edilmesi veya yerine yeni yapıların yapılması süreci olarak tanımlanır. Türkiye’deki kentsel dönüşüm çalışmaları genellikle riskli yapıların yıkımı ve güvenli konutların yapımı üzerinden ilerlese de, İstanbul'daki uygulamaların karmaşıklığı ve çok boyutluluğu bu süreci zorlaştırıyor. Kentsel dönüşüm projeleri, çevresel sürdürülebilirlik, sosyal adalet ve ekonomik büyüme gibi unsurların bir arada düşünülmesini gerektiriyor. Ancak, mevcut projeler bu unsurları ne ölçüde karşılıyor? İnsanların yaşam alanlarını etkileyen bu projelerin ardındaki motivasyonlar ve uygulama biçimleri tartışma konusu olmaya devam ediyor.
İstanbul'da kentsel dönüşüm projeleri genellikle deprem riskinin yüksek olduğu bölgelerde yoğunlaşıyor. Ancak, bu projelerin yürütülmesi sırasında bazı sorunlar ortaya çıkıyor. Öncelikle, yerel halkın projelere katılımı ve söz hakkı bulunmuyor. Çoğu zaman insanlara, bulundukları yerden zorla ayrılmaları gerektiği söyleniyor, bu da sosyal bir gerilime yol açıyor. Ayrıca, kentsel dönüşüm projeleri sıklıkla lüks konut yapımına odaklanıyor ve bu durum, kiraların artmasına neden olarak dar gelirli ailelerin zor durumda kalmasına yol açıyor. Bu süreç, sosyal sınıflar arasında bir ayrım yaratırken, kentsel alanların sosyal dokusunu da bozmakta.
Bir diğer önemli sorun ise, dönüşüm projelerinin kalitesi ve inşaat süreçlerindeki denetimsizlik. Bazı projelerde kullanılan malzemeler, yeterli standartları karşılamadığından, bu yapılar ilerde ciddi riskler taşıyabiliyor. Özellikle depreme dayanıklılık konusunda şüpheler oluşabiliyor ve bu da halkın güvenini zedeliyor. Ayrıca, projelerin tamamlanması genellikle uzun yıllar alabiliyor ve bu durumda insanlar geçici barınma çözümlerine yönelmek zorunda kalıyorlar.
Sonuç olarak, İstanbul'un kentsel dönüşüm projeleri, sürdürülebilirlik ve sosyal adalet açısından ciddi eleştirilere maruz kalıyor. Bu projelerin başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için, yerel halkın görüşlerinin dinlenmesi, dönüşüm sürecine aktif olarak katılımları teşvik edilmeli ve sosyal geçişler göz önünde bulundurulmalıdır. Uzun vadeli bir planlama, sadece yapısal değil, sosyal anlamda da İstanbul'un geleceği için elzemdir. Şehrin kimliğini ve kültürel mirasını korumak için, kentsel dönüşüm ekseninde yapılacak projeler, sadece inşaat süreçleri değil, aynı zamanda toplumsal kalkınma ve sosyal adalet perspektifinden değerlendirilmelidir.
İstanbul’daki kentsel dönüşüm sorunu, şehirleşme deneyimimizin ne ölçüde başarılı olduğunun bir yansımasıdır. Bir metropol olarak, bu konuda doğru adımlar atılırsa İstanbul, gelecekte daha yaşanabilir bir kent haline gelebilir. Ancak, bu süreçte gözetilmesi gereken en önemli faktör, insan odaklı bir yaklaşım benimsemek ve toplumun çeşitli katmanlarının ihtiyaçlarını göz önünde bulundurmaktır.
